martes, 23 de abril de 2024

150 ANIVERSARIO DO NACEMENTO DE MANUEL PUGA, PICADILLO

  O día 23 de abril en 1874, hai exactamente 150 anos, era bautizado na igrexa compostelá de San Fiz de Solovio Manuel Puga y Parga, alcumado Picadillo, un dos grandes persoeiros de finais do século XIX e principios do XX. 

  Manuel Puga y Parga naceu no seo dunha familia acomodada. O seu pai, Luciano María Puga Blanco, era catedrático da Facultade de Dereito da Universidade de Santiago de Compostela, cidade da que tamén foi alcalde. Luciano fora, ademais, decano do Colexio de Avogados da Coruña (defendera a Curros Enríquez cando este fora condenado pola publicación de Aires da miña terra no seu célebre xuízo por blasfemia tras a denuncia realizada polo bispo de Ourense), gobernador do Banco de España en Cuba, deputado, senador e fiscal xeral do Tribunal Supremo, equivalente ao actual fiscal xeral do Estado, e neto de Manuel María Puga Feijóo, coronel do exército isabelino e herdeiro da condesa de Ximonde. 

 

Manuel María Puga y Parga, Picadillo

    Picadillo estuda Dereito en Santiago de Compostela, onde presentaría a súa tese de grao co título Fueros Nobiliarios en 1895. Grazas a Cánovas del Castillo, amigo de seu pai, conseguiría ser nomeado para un posto para o que non era necesario opositar na Dirección Xeral de Penais. Descontento co ambiente político en Madrid e con morriña da súa terra, tras o asasinato de Cánovas en 1897 volve a Galicia, onde casa con María del Carmen Ramón. O matrimonio establece o seu domicilio na Coruña, aínda que tamén pasan boa parte do ano en Armentón.

    Ao pouco é nomeado xuíz municipal de Arteixo e, ao tempo que ocupa este cargo (1901-1903), incorpórase con forte protagonismo á vida social e cultural da vila do Bolaños. Nesa altura podíase ver con frecuencia no Balneario acompañado de persoeiros como Antonio Rey Soto, crego e escritor ourensán moi amigo de Picadillo e tamén amigo persoal de Castelao. De feito, Antonio Rey Soto foi o crego que casou a Castelao con Virxinia Pereira en 1912. 

 

Caricatura de Picadillo da autoría do seu amigo Castelao

    En 1899, ao falecer seu pai, herda o pazo de Anzobre, en Armentón, lugar que o noso homenaxeado ía converter nun dos centros neurálxicos da cultura galega da época grazas ás frecuentes visitas de figuras da talla do dramaturgo Manuel Linares Rivas, os escritores Wenceslao Fernández Flórez e Emilia Parda Bazán ou, entre outros, os pintores Germán Taibo e Manuel Abelenda. Estos persoeiros eran, nalgúns casos, compañeiros de redacción de Picadillo en El Noroeste, xornal que se fundara na Coruña naquela altura e que botara a andar o día 31 de decembro de 1896 baixo a dirección de José Lombardero Franco, antigo secretario particular de Luciano Puga.

    Manuel Puga y Parga tiña dúas seccións en El Noroeste. Nunha delas, na titulada “Confidencias”, relataba algúns dos seus avatares cotiáns que lle aconteceran tanto na cidade da Coruña como no municipio de Arteixo e noutros puntos da xeografía galega e española. 

 

Imaxes de Picadillo no pazo de Anzobre

   Moitas das anécdotas sobre o mundo da música, da moda, dos transportes da época, da súa vida familiar, dos seus animais domésticos, de viaxes como a realizada a finais de 1909 a Hamburgo para levar a cabo un réxime de adelgazamento, de romarías e dun sin fin de curiosidades máis, narradas todas elas co seu inconfundible estilo, accesible, irónico e vitalista, podedes lelas na Antoloxía das Confidencias de Picadillo, que un servidor publicou no 2018 con motivo do centenario do falecemento deste gran persoeiro. E mesmo podedes ver algunha destas anécdotas na obra de teatro Rodríguez, o loro de Picadillo representada o 22 de xuño de 2019 no Centro Cívico Cultural de Arteixo e que tedes ao voso dispor aquí: https://www.youtube.com/watch?v=xSOzzk-Ztvg

    A outra sección na que Manuel Puga escribía en El Noroeste (e posteriormente en El Orzán) era “La cocina práctica”, onde o autor, que gozou dun éxito inmediato, publicaba dúas ou tres receitas culinarias cada semana. Andando no tempo, Picadillo ía recompilar todas esas receitas no volume La cocina práctica, publicado en 1905 e que foi reimpreso en numerosas ocasións. A obra conta cun limiar de Emilia Pardo Bazán no que a popular autora galega describe a escola culinaria de Puga y Parga do seguinte xeito: “La cocina de Picadillo es clásica, tradicional; no á la antigua española, á la marinedina añeja; platos del tiempo de mi niñez, familiares; sabores amigos”. 

 

    A literatura culinaria de Picadillo amosa unha clara preferencia polos pratos e sabores populares, e a vontade do autor de exceder os límites do simple receitario. Á parte de La cocina práctica, tamén publicou 36 maneras de guisar el bacalao (1901); A cociña Popular Galega y recetas para la cuaresma; Pote aldeano; El rancho de la tropa (1909) e Vigilia reservada: minutas y recetas (1913).

    Xenio e figura, iríase facendo enormemente popular no seu tempo como persoa e escritor. Iso si, sempre caracterizado polo gran sentido do humor e a defensa da vida popular, reivindicando o bacallau, as sardiñas e o lacón con grelos fronte ás copias da cociña francesa, de moda na época para a alta sociedade. Dicía que unha das mellores experiencias da súa vida fora unha caldeirada nun barco de pesca. Entre as súas numerosas receitas destaca a de bacallau, que dedica ao seu amigo Wenceslao Fernández e donde se pon de manifesto o enorme sentido de humor do autor:

Se coge una hoja de bacalao muy delgada, tan delgada como Wenceslao Fernández Flórez, y se toman unos tomates muy gordos, tan gordos como yo. Se desala a Flórez y se parte en pedazos a mi, y en una tartera, capa de pedazos de Flórez desalados y capa de yo. Fuego lento; refrito por encima de aceite; mucha cebolla y ajos cuando Flórez está cocido. Diez minutos más de fuego y un perejil final reducido a picadillo con alguna sal si la necesite. Y así es la vida. Yo estaré dividido por el eje, pero usted, amigo mío, se queda sin sal que es bastante peor”.

   Tamén é curiosa a súa descrición do tempo que necesita un bo lacón con grelos:

A las nueve en punto de la mañana, después de bien lavado, debe ponerse a cocer el lacón en bastante cantidad de agua. A las once se le agregan los grelos y los chorizos. A las doce, las patatas mondadas y enteras, y a la una se colocan los chorizos y el lacón en una fuente, las patatas y los grelos en otra, y todo sobre la mesa, que debe estar previamente rodeada de ciudadanos con apetito y bien provista de botellas de vino del Ribeiro.

   Ao igual que o seu proxenitor, Manuel Puga tamén estivo certo tempo no mundo da política. A súa carta de presentación produciouse no xornal El Noroeste, onde, aproveitando a súa enorme popularidade, o 3 de outubro de 1913 escribía un artigo titulado “Quiero ser concejal”, que o levaría a principiar unha campaña na Coruña para ser elexido concelleiro, facendo o 14 de outubro dese mesmo mes un chamamento ás que el sabía que eran as súas máis fieis seguidoras: as vendedoras da praza de abastos, ás que defendera con éxito meses atrás cando un proxecto urbanístico quixo derrubar o mercado:

Vosotras no votáis, pero tenéis maridos, hijos, hermanos y acaso novios de esos con bigotes sedosos y peinados de media moña, y, con esos, es con quien tenéis que pelear a fuego y a sangre. A estos le pedís, les mandáis, les armáis un escándalo, si fuese necesario, hasta llegáis a requerir la “zoca”, que las coacciones en la intimidad no tienen nada que ver con la ley electoral”. 

   Picadillo conseguiría ser nomeado candidato e saír elexido, tomando posesión do cargo o 1 de xaneiro de 1914 da corporación que preside Javier Ozores Pedrosa. Mais este alcalde dimitiría, polo que Manuel Puga sería designado como novo mandatario da cidade herculina en outubro dese mesmo ano, aínda que o sería por pouco tempo, xa que co cambio do goberno foi deposto en só dous meses.

    Manuel Puga volvería a ser alcalde da Coruña co ascenso á fronte do Estado do coruñés Eduardo Dato en xullo de 1917. Mais a súa actitude transixente como mandatario da Coruña durante a folga revolucionaria de agosto de 1917, levouno a ser destituído á semana seguinte. Coa súa habitual retranca, Picadillo resumía as dúas ocasións á fronte da alcaldía coruñesa dicindo que “a primeira vez fora accidental e a segunda accidentada”. Rematada a folga xeral de 1917, días despois recibía a homenaxe de 6000 obreiros sindicados e un pergamiño asinado polas 27 sociedades obreiras coruñesas. O pergamiño dicía:

Los sindicatos obreros de resistencia de La Corulña, rinden testimonio de gratitud y simpatía a don Manuel María Puga y Parga, por su notable actitud desde la Alcaldía hacia los obreros municipales, con motivo de la huelga general declarada en España el 13 de agosto del año actual. La Coruña, 28 de octubre de 1917.
Cadro de Picadillo da autoría do pintor Manuel Abelenda que podemos ver no concello da Coruña

    O seu paso por María Pita quedaría reflectido no libro Mi historia política, que publicou, co seu humor tan particular, en 1918 e donde aparecen xoias como esta: "En 1882 era yo un señor que tenía 8 años de edad y unos 75 kilos de peso". Este peso excesivo (dise que chegou aos 275 kilos) facíao moi coñecido. Segundo o escritor Luis Antón de Olmet, un día chegou á Coruña un circo no que se anunciaba, como atracción, a un home alemán que dicían que era o máis gordo do mundo, mais a xente que ía velo saía decepcionada dicindo que Picadillo era moito máis gordo e podíano ver tódolos días pola rúa. 

 

   Manuel María Puga y Parga, coñecido popularmente polo alcume de Picadillo, faleceu na Coruña aos 44 anos de idade, por mor da pandemia de gripe de 1918. Os seus restos descansan na capela do pazo de Anzobre. Morría o persoaxe e principiaba a lenda!



martes, 16 de abril de 2024

100 ANOS DE VIDA DA "SOCIEDAD RECREATIVA E INSTRUCTIVA LA ESPERANZA DE MEICENDE"

  O protagonismo das Crónicas de Arteixo desta semana é para a “Sociedad Recreativa e Instructiva La Esperanza de Meicende”, unha entidade que nos vindeiros días cumprirá nada máis e nada menos que un século de vida!

Escudo do Sporting Meicende

    Dada a proximidade coa Coruña, a parroquia de Pastoriza foi o primeiro lugar de Arteixo onde se empezou a xogar ao fútbol dun xeito máis ou menos serio hai agora 100 anos. Tempo atrás, a rapazada desta parte do noso municipio fora testemuña da efervescencia do balompé herculino ao acudir de xeito habitual a ver os partidos que se xogaban na Gaiteira, en Riazor, na Silva, na Moura, no Ventorrillo ou na Grela.

   Entre esa rapazada de seguro que se encontraban os irmáns Rogelio, Arturo e Manolo Míguez ou Héctor Núñez, cativos de Meicende que nalgúns casos pouco tardaron en emigrar ao Uruguai, onde casaron e empezaron unha nova vida. Curiosamente un dos fillos de Manolo Míguez, Óscar Omar, íase proclamar anos máis tarde campión do mundo coa selección charrúa ao gañar o Mundial de 1950 celebrado no Brasil no famoso “maracanazo”. Tamén, un dos fillos de Héctor Núñez, o que bautizou co seu mesmo nome, chegaría a ser futbolista profesional, tendo unha afamada carreira como xogador do Nacional de Montevideo e do Valencia C.F., e, unha vez retirado, como adestrador de equipos coma o Rayo Vallecano, Atlético de Madrid ou U.D. Las Palmas. Mais de todo isto xa falaremos noutra ocasión.

    Continuando cos comezos da práctica do fútbol en Pastoriza, sabemos que Arturo Míguez1 e Generoso Veira eran, respectivamente, o presidente e o secretario da “Sociedad Recreativa de Pastoriza, Borroa y Meicende La Armonía” constituída en plena ditadura de Primo de Rivera, o 19 de abril de 1924, no lugar do Santuario. Segundo o apartado 2 dos estatutos desta entidade:Esta Sociedad, como su título lo indica, tiene por objeto servir de distracción y recreo a sus asociados, apartándolos de los sitios, lugares y diversiones ilícitas y perniciosas a la salud y moral”. O apartado 3 do regulamento interno de “La Armonía” xa se centraba máis na práctica do deporte dicindo que: “Para cumplir los fines indicados en el capítulo anterior, constituirá dos o más equipos de foot-ball, que llevará el nombre de “Club Colón F.C.” y se distinguirán por el primero, segundo, tercero, etc., que jugarán partidos los domingos por la tarde con otros de la localidad, alquilando un terreno para la celebración de estos partidos en Pastoriza. Además se darán bailes honestos para los socios y sus familias, sin que nunca puedan exceder de dos al mes.”

    En Meicende temos constancia de que polo ano 1923 había no lugar dous equipos que xogaban entre si para tratar de emular as filigranas que facían os futbolistas dos equipos da Coruña. Un deles era o Sporting, que fora fundado por Marcelino González e Antonio Ponte, e os seus integrantes residían maioritariamente na zona do Torral. O outro era La Esperanza, que eran do propio Meicende. Naquela hora, a falta de recursos era enorme e os medios para practicar o novo deporte case inexistentes. Xogábase co que se podía. Ter un balón por aquel entón non era doado, era practicamente un soño, polo que había que xogar con calquera cousa que se asemellase a algo redondo, caso das pelotas que se facían de trapos. 

 

Cadro dedicado a Marcelino González e a Antonio Ponte

    O lugar de Meicende daqueles primeiros anos vinte do século pasado non era, nin por asomo, o actual, que empezaría a cambiar radicalmente a súa fisionomía a raíz da construción da refinería2. Mais, antes de que acontecese isto, antes de que boa parte deses terreos fosen fagocitados polo cemento, Meicende era xunto A Silva, A Grela, A Moura e A Fontenova, das terras máis fecundas de toda a bisbarra herculina.

  Naqueles tempos, os mesmos nos que os romeiros que se dirixían a Pastoriza peregrinaban entre os campos de trigo que hoxe ocupan as instalacións petroleiras, aqueles dous equipos do lugar decidirían fusionarse, constituíndo, o 20 de abril de 1924 -curiosamente o día seguinte de facelo “La Armonía”-, a “Sociedad Recreativa e Instructiva La Esperanza de Meicende”. Cun calco dos estatutos dos seus veciños, o artigo número 3 desta entidade apuntaba que... “para cumplir los fines indicados en el artículo anterior, constituirá dos o más equipos de foot-ball, que llevarán el nombre de Club Sporting Meicende y se distinguirán por el primero, segundo, tercero, etc, que jugarán partidos los domingos y días festivos con otros de la localidad o de fuera de ella alquilando, cuando pueda, un terreno destinado a la celebración de dichos partidos en Meicende. Además se harán bailes honestos para los socios y sus familias, sin que nunca excedan de dos al mes”. 

 

Estatutos da sociedade "La Esperanza"

    O presidente da Comisión encargada de elaborar o nomeado regulamento interno fora Baldomero González Corredoira, coñecido por ‘Baldomero de Martela’, quen a mediados dos anos trinta montaría un salón de baile no lugar do Sixto. Mais a persoa que pasou á historia por ser o primeiro presidente da asociación, unha vez aprobada e dada de alta no Goberno Civil, fora Arizmendi Meirás Amor, ao que, no mes de agosto dese mesmo ano de 1924, lle daría a remuda na presidencia Ángel Martínez.

    ConstituídasLa Armonía” e “La Esperanza”, é probable que os seus respectivos equipos do Club Colón F.C. e do Sporting Meicende non tardasen en xogar os primeiros derbis parroquiais entre eles, mais, desafortunadamente, non podemos ofrecer información ningunha sobre este particular. Pola contra, si que temos datos dun dos enfrontamentos, se cadra o primeiro, do conxunto de Meicende, o que aparece reflectido nas páxinas de La Voz de Galicia na primavera dese ano: “En Cambre. Mañana domingo jugarán un match en aquella villa los equipos ‘Cacabelos’ y ‘Meicende’. Comenzará el partido a las cuatro de la tarde”3 .

    Segundo nos contou Sergio Naya, veciño de Meicende nacido no lugar no Sixto en 1949, o primeiro local social que tivo “La Esperanza” estaba no lugar que hoxe ocupa o edificio número 127 da Travesía de Meicende. Seica era unha casa pequena con pranta baixa e un pequeno piso de madeira no que a sociedade estaba de alugueiro. Alí os socios facían as oportunas xuntanzas e algún que outro xantar, e mesmo foron vítimas dos cacos da época :

El vecino del lugar de Meicende, en Pastoriza (Arteijo), Francisco Pardo Alvedro, en la madrugada de ayer le sustrajeron de un pequeño establecimiento que tiene en aquel término, cien pesetas en metálico, seis chorizos y un queso. Los autores penetraron en la tienda por una pequeña ventanilla que comunica con el portal, destinada a la venta de billetes para el salón de baile que existe en el primer piso perteneciente a la sociedad “La Esperanza” de Meicende.
Había en el establecimiento numerosos comestibles que los cacos no llevaron.
A pesar de las gestiones practicadas por la Benemérita, no se pudo averiguar por el momento quienes sean los autores del robo". 4
Lugar no que estaba o primeiro local da sociedade "La Esperanza"

    A nivel futbolístico, o once de Meicende xogaba varios partidos amigables ao ano e ocasionalmente participaba nalgún torneo coma o disputado durante os meses de outubro e novembro de 1934 entre o propio Sporting Meicende, Sporting Pastoriza, España do Birloque, o Mesoiro e o Poca Pena F.C. da Grela. Un campionato organizado por estes últimos, o primeiro da historia con presenza de equipos arteixáns, que se acabaría adxudicando o anfitrión, o equipo da hoxe desaparecida aldea da Grela.

   Recordamos esta etapa do protofútbol de Meicende cunha listaxe dos partidos xogados dende xuño de 1924 ata os día previos do comezo da Guerra Civil, polo cadro da localidade arteixá que atopamos nas páxinas do xornal La Voz de Galicia, onde en moitos casos só se fai mención do enfrontamento mais non do resultado final:

DATA/ LUGAR/ PARTIDO

07.06.1924/ Cambre/ Cacabelos-Sporting Meicende: ?

10.07.1926/ Meicende/ Sporting Meicende-Visma F.C.: ?

21.03.1927/ A Silva/ Sporting Silva-Sporting Meicende: 2-0

29.03.1927/ Meicende/ Sporting Meicende-Racing Grela: 2-2

26.04.1930/ Meicende/ Sporting Meicende-Poca Pena A Grela: ?

18.06.1933/ A Grela/ Poca Pena A Grela-Sporting Meicende: ?

15.02.1934/ Meicende/ Sporting Meicende-Once Guacamayos: ?

11.03.1934/ Meicende/ Sporting Meicende-Deportivo Alameda: ?

21.04.1934/ Meicende/ Sporting Meicende-As F.C.: 1-1

29.04.1934/ Arteixo/ Penouqueira-Sporting Meicende: ?

19.10.1934/ A Grela/ España Birloque-Sporting Meicende: 2-0

03.11.1934/ A Grela/ Sporting Mesoiro-Sporting Meicende: 2-2

07.11.1934/ Cee/ Cee-Sporting Meicende: ?

10.11.1934/ A Grela/ Poca Pena A Grela-Sporting Meicende: ?

23.11.1934/ A Grela/ Sporting Meicende-Sporting Pastoriza: ?

07.12.1934/ Meicende/ Sporting Meicende-Libertad F.C.: ?

16.12.1934/ Meicende/ Sporting Meicende-Sporting Lancé: ?

24.01.1935/ Meicende/ Sporting Meicende-Unión Obrera S.D.: 1-4

30.10.1935/ Meicende/ Sporting Meicende-Unión Obrera S.D.: 1-0

07.05.1936/ Mabegondo/ Sporting Meicende-Betanzos: 1-1

17.06.1936/ Cee/ Cee-Sporting Meicende: ?

03.07.1936/ Meicende/ Sporting Meicende-Unión A Grela: 5-3

   Despois da Guerra Civil “La Esperanza” retomaría pouco a pouco a súa actividade. As miras de futuro dos directivos daquela hora estaban encamiñadas a conseguir un local social en propiedade. Mais había socios que querían continuar de alugueiro no piso no que facían xuntanzas e bailes. Pola contra, outros optaban por buscar un soar para construír un edificio en propiedade. Sergio Naya recorda que na pranta baixa deste antigo inmoble montou o seu negocio Alfredo, un barbeiro que traballou alí durante moitos anos, e tamén nos contou que “detrás deste edificio había un portalón que daba para o lugar no que vivían os propietarios da casa.

    Andando no tempo, despois de varias asambleas e votacións, chegouse á conclusión de adquirir un terreo na zona das Casas Novas, onde a Sociedade “La Esperanza” empezaría a construír o seu novo local social a finais da década dos cincuenta. Naqueles tempos dispoñían dun fondo de cinco ou seis mil pesetas e, ademais, tamén recadaron diñeiro de socios que estaban en Venezuela, que mandaban os cartos para axuda da entidade a través de Antonio Regueira, coñecido familiarmente por “Chandeira”.

 

Grupo de socios no terreo adquirido para a construción do novo local de "La Esperanza"

    Unha vez adquirido o terreo, moitos dos socios que eran labradores ían á praia de Bens a buscar area para construír a nova sede social de “La Esperanza”, local que era de planta baixa e que se inaugura oficialmente en febreiro de 1960 coa bendición a cargo de don José Lourido, cura párroco de Pastoriza homenaxeado a título póstumo por ser impulsor e promotor do complexo educativo e social San Xosé Obreiro de Meicende.

   Para acceder a este local había que subir un par de chanzos de pedra de cantería e, nada mais entrar, na parede da esquerda, había un par de vitrinas, unha delas coas copas da entidade e a outra con dominós, xogos de xadrez, etc. No outro lado do local podíase ver outra vitrina onde estaba o aparato de radio, elemento esencial naquela hora xa que a televisión por aqueles días aínda estaba en cueiros.

    Ao fondo do local estaba o escenario. Alí actuaron, principalmente polo Entroido, orquestras como a Radio, a Spallant ou mesmo Carlos Díaz Gestal, O Xestal, músico, humorista, e, sobre todo, “contador de contos” moi querido na nosa bisbarra e en toda Galicia. Á dereita do escenario había unha porta que daba para o que era unha especie de ambigú.

 

Local social de "La Esperanza" inaugurado en 1960

    Naquela época, as primeiras retransmisións dos partidos de fútbol pola televisión xunto ao éxito dos torneos e partidos amigables que se facían no verán, cunha afluencia masiva de seareiros que xa quixeran ter moitos dos equipos que na actualidade disputan a Rexional Preferente ou mesmo a Terceira División, ían levar a varios clubs de Arteixo e da Laracha a solicitarlle, a principios da década dos 60, á Federación Galega de Fútbol a súa participación en competicións oficiais coa pretensión de ter unha Liga propia como xa tiñan dende 1940 os da Capital e tamén os das Mariñas.

    As directivas das diferentes entidades da nosa zona querían que eses derbis Sporting Meicende-Pastoriza ou Paiosaco-Laracha, que se xogaban nas festas do verán cunha acentuada rivalidade, tivesen en xogo algo máis que un trofeo. Querían xogar dous puntos cada domingo nunha competición oficial e ter a oportunidade de ver ao seu equipo rival con menos puntuación na táboa clasificatoria, rivalidade que por aqueles días tamén se levaba a cabo no chamado Campionato Infantil de Catecismo que organizaran os párrocos da zona, no que participaron equipos representativos de Pastoriza, que tamén contaba cos rapaces das freguesías de Oseiro e Suevos, Morás, Loureda, Larín, Arteixo -onde o seu equipo xogaba baixo o apelativo de Escarabajo-, Paiosaco e A Laracha.

    É aí cando, a principios de 1961, baixo a tutela e impulso de Fernando Insua García, máis coñecido polos alcumes de ‘Finga’ ou ‘Gido’, decídese organizar un torneo ligueiro que se empezaría a disputar no verán dese mesmo ano. Con ese torneo estaba previsto que a Federación Galega avaliase o nivel deportivo e de instalacións dos clubs participantes para, deste xeito, saber cales cumprían os requisitos esixidos para entrar a formar parte dun futuro e hipotético campionato federado.

    Fernando Insua, que estaba farto do traballo de organizar partidos amigables e de buscar equipos para xogaren os trofeos das festas, saíra coa súa. Había tempo que pelexaba por un torneo longo para ver competir todos os domingos ao seu querido Atlético Arteixo, que fundara xunto ao seu amigo Eduardo Martínez había xa doce anos. O bar de seus pais, o Insua, máis coñecido polo bar do Muiñeiro, fora o centro neurálxico das conversas mantidas cos representantes das outras entidades para falar da competición e establecer o regulamento do campionato que, grazas ao empeño de Fernando, botaba a andar o domingo 2 de xullo de 1961.

    Un total de oito equipos, Sporting Meicende, Pastoriza, Oseiro, Relámpago da Catuxa, Atlético Arteixo, Peñarol de Lañas, Paiosaco e Laracha ían xogar aquel torneo, aquela especie de liga de peñas actual á que se denominou Torneo de Preparación e que verdadeiramente foi a antesala do fútbol federado en Arteixo e na Laracha. O Penouqueira, un dos históricos da zona, decidira non intervir nesta competición porque xa lle solicitara praza á Federación Galega para empezar a xogar na Liga das Mariñas, na que ía debutar o 7 de xaneiro de 1962. Tampouco o fixeran nin o Campanal de Loureda nin o Sporting Uxes, dous dos equipos que un ano máis tarde formarían parte do primeiro campionato federado da zona.

    O luns 3 de xullo de 1961, nas páxinas do semanario deportivo Riazor aparecía a seguinte información: “’Torneo-Preparación’ en Arteijo-Laracha. Dio comienzo en esta zona un torneo de Liga con el fin de hacer una competición oficial al concluir esta”. O soño de Fernando Insua facíase realidade co inicio do torneo entre as oito entidades participantes, unha competición que se ía desenvolver con moita expectación e numerosa afluencia de público en cada un dos partidos das catorce xornadas disputadas. O fútbol xogado xa foi outro canto. Os campos eran deficientes e de dimensións reducidas, o que supoñía a dificultade para realizar un xogo aceptable e que predominasen os roces e choques entre os xogadores, feitos que de cando en vez provocarían algunha que outra tangana.

    As crónicas semanais deste torneo ligueiro de peñas, que eran escritas no semanario Riazor por Fernando Insua García baixo o pseudónimo de Finga5, eran agardadas con impaciencia en toda a bisbarra para coñecer o que acontecera en cada xornada. Sen sabelo, aqueles precursores do noso balompé máis próximo estaban sentando as bases do fútbol federado, uns aventureiros que no caso do Sporting Meicende foron Vilas, Balay I e Gago (porteiros), Hermida, Gelín, Pena, Aureliano, Ricardo, Chandeira, Linito, Paco, Zas, Cuña, Pan, Martínez, Laureano, Blanco, Suárez, Gorecho, Piña, Balay II e Figueroa, que foron os futbolistas que disputaron o Torneo de Preparación dende xullo ata outubro de 1961, no que o cadro que hoxe homenaxeamos acadou a quinta posición da táboa clasificatoria.

 

O Sporting Meicende na 4ª xornada do Torneo de Preparación. Arriba, de esquerda a dereita, Chandeira -adestrador-, Vilas, Ricardo, Gelín, Pena, Lino, Paco e Yuco -masaxista-. Abaixo, na mesma orde, Piña, Cuña, Figueroa, Jorecho e Blanco.

    Finalizado o Torneo de Preparación, no verán do ano seguinte, en 1962, Atlético Arteixo, Campanal de Loureda, Paiosaco e Sporting Uxes disputan a primeira Liga federada da zona, campionato que gañarían os da Feira. No verán do 63 os mesmos catro equipos xogan a segunda edición da Liga de Arteixo, competición que volvería a gañar o Paiosaco. Un novo equipo, o Pastoriza, entraba a formar parte do torneo ligueiro do ano 1964, sendo precisamente os do Santuario os que levantarían o título de campión.

    A parte dos cinco que xa viñan participando na competición, sete novos equipos incorporaríanse en 1965 á Liga de Arteixo: Larín, Oseiro, Penouqueira, que participara varios anos no campionato das Mariñas, Peñarol de Lañas, Catuxa, Suevos e o propio Sporting Meicende, que debutaba na competición ligueira vencendo en Lañas por 3-4. Na crónica daquel histórico primeiro partido oficial, o semanario Riazor escribía:

PEÑAROL, 3 - MEICENDE, 4
Buen partido el disputado por estos dos equipos, pues durante el encuentro las fuerzas estuvieron muy niveladas, aunque el Peñarol llegara a tener ventaja de dos goles a su favor; a partir de entonces, el Meicende empezó a mandar en el campo, fruto de lo cual fue un penalty contra el equipo local que fue fallado por el interior Vilas.
A los 25 minutos de la primera parte marcó para el Peñarol Zapateiro; diez minutos más tarde consigue el Peñarol otro gol por medio de Pedro. A los 40, el Meicende logra acortar distancias al marcar Quique. Con el resultado de 2-1 finalizaría la primera mitad.
A los 2 minutos de la segunda parte, Quique consigue nivelar el partido a dos goles. Ocho minutos más tarde, Lañas consigue el tercer gol para el Peñarol, pero a los 20, Quique consigue de nuevo el empate, y faltando 10 minutos para el final, Vilas consigue el que había de ser el gol de la victoria para el Meicende.
Destacaron por el Meicende, Calico, Paco y Quique, como goleador, y Borbolla.
Alineaciones:
PEÑAROL.- Tato; Quiño, Lisandre, Pepe; Zapateiro I, Groufo; Requeira, Ramón, Boedo, Varela y Zapateiro II.
MEICENDE.- Enrique; Fernando I, Quiño, Galico; Quique, Paco; Borbolla, Canario, Figueroa, Vilas y Peteiro.
Buen arbitraje del señor Mouzón6.

 

  O Sporting Meicende disputou as súas primeiras temporadas como equipo federado no chamado “Pé de Borroja”, xogando a partir de 1968 nas novas instalacións que a Federación Galega construiu precisamente en Meicende.

 

Imaxes da inauguración do campo de Meicende (Semario Riazor, 22 de xaneiro de 1968)

    E así foron transcorrendo os anos ata finais de 1972, que foi cando a Sociedade 'La Esperanza' decide proxectar un novo local social no mesmo sitio no que estaba o anterior que se ía construír, unha vez máis, coa máxima colaboración, tanto economicamente como co seu traballo, dos seus socios.

    Na nova sede, que é o edificio que podedes ver actualmente xusto en fronte da parada de taxis de Meicende, os socios da entidade celebran estos días o centenario do nacemento de “La Esperanza”. Pasade por alí e, mentres tomades un café no bar da sociedade, de seguro que escoitades algún conto dos socios máis veteranos... porque cen anos dan para moito, abofé! Vaian dende aquí os nosos parabéns por este século de vida.

 

Imaxe actual do local social de "La Esperanza"

  Rematamos esta pequena homenaxe lembrando as clasificacións históricas do Sporting Meicende, o equipo de fútbol da sociedade "La Esperanza", dende que se federou.

 

SPORTING MEICENDE:


1964/65: 4º na Liga Zona de Arteixo (División única).

1965/66: 8º na Liga Zona de Arteixo (División única).

1966/67: 3º na 1ª División Liga Zona de Arteixo.

1967/68: 4º na 1ª División Liga Zona de Arteixo.

1968/69: 4ª na Liga Zona de Arteixo (División única).

1969/70: 4º na Liga Zona de Arteixo (División única).

1970/71: 6º na Liga Zona de Arteixo (División única).

1971/72: 6º na Liga Zona de Arteixo (División única).

1972/73: 9º na Liga Zona de Arteixo (División única).

1973/74: 7º na Liga Zona de Arteixo (División única).

1974/75: 5º na Liga Zona de Arteixo (División única).

1975/76: 5º na Liga Zona de Arteixo (División única).

1976/77: 10º no Grupo 2º da 2ª Rexional.

1977/78: 2º no Grupo 1º da 3ª Rexional.

1978/79: 9º no Grupo 2º da 2ª Rexional.

1979/80: 5º no Grupo 2º da 2ª Rexional.

1980/81: 13º no Grupo 2º da 2ª Rexional.

1981/82: 8º no Grupo 2º da 2ª Rexional.

1982/83: 2º no Grupo 1º da 2ª Rexional.

1983/84: 4º no Grupo 1º da 1ª Rexional.

1984/85: 7º no Grupo 1º da 1ª Rexional.

1985/86: 13º no Grupo 1º A da 1ª Rexional.

1986/87: 2º no Grupo 1º da 2ª Rexional.

1987/88: 9º no Grupo 1º A da 1ª Rexional.

1988/89: 8º no Grupo 1º A da 1ª Rexional.

1989/90: 9º no Grupo 1º A da 1ª Rexional.

1990/91: 9º no Grupo 1º A da 1ª Rexional.

1991/92: 8º no Grupo 1º da 2ª Rexional.

1992/93: 12º no Grupo 1º da 2ª Rexional.

1993/94: 7º no Grupo 1º da 2ª Rexional.

1994/95: 10º no Grupo 1º da 2ª Rexional.

1995/96: 3º no Grupo 1º da 2ª Rexional.

1996/97: 3º no Grupo 1º da 2ª Rexional.

1997/98: 1º no Grupo 1º da 2ª Rexional.

1998/99: 3º no Grupo 1º da 1ª Rexional.

1999/00: 8º no Grupo 1º da 1ª Rexional.

2000/01: 7º no Grupo 1º da 1ª Rexional.

2001/02: 3º no Grupo 1º da 1ª Rexional.

2002/03: 11º no Grupo 1º da 1ª Rexional.

2003/04: 18º no Grupo 1º da 1ª Rexional.

2004/05: 14º no Grupo 1º da 2ª Rexional.

2005/06: 6º no Grupo 3º da 3ª Rexional.

2006/07: 5º no Grupo 3º da 3ª Autonómica.

2007/08: 14º no Grupo 3º da 3ª Autonómica.

2008/09: 14º no Grupo 4º da 3ª Autonómica.

2009/10: 9º no Grupo 3º da 3ª Autonómica.

2010/11: 3º no Grupo 3º da 3ª Autonómica.

2011/12: 14º no Grupo 2º da 2ª Autonómica.

2012/13: 17º no Grupo 2º da 2ª Autonómica.

2013/14: 8º no Grupo 2º da 3ª Autonómica.

2014/15: 1º no Grupo 2º da 3ª Autonómica.

2015/16: 14º no Grupo 2º da 2ª Autonómica.

2016/17: 1º no Grupo 2º da 3ª Autonómica.

2017/18: 11º no Grupo 1º da 2ª Galicia.

2018/19: 2º no Grupo 1º da 2ª Galicia.

2019/20: 13º no Grupo A Coruña-Ferrol da 1ª Galicia.

2020/21: Sen competir por COVID

2021/22: 7º no Grupo 1B A Coruña-Ferrol da 1ª Galicia.

2022/23: 3º no Grupo A Coruña-Mariñas-Interior da 2ª Galicia.


SPORTING MEICENDE “B”:

 

2018/19: 10º no Grupo 2º Mariñas-Arteixo da 3ª Galicia.

2019/20: 4º no Grupo 3º Mariñas-Arteixo da 3ª Galicia.

2020/21: Sen competir por COVID

2021/22: 2º no Grupo A Coruña da 3ª Galicia.

2022/23: 7º no Grupo 3º Mariñas-Arteixo da 3ª Galicia.


SPORTING MEICENDE FEMININO:

 

2022/23: 2º na 2ª División da Liga Galega.


____________

1 Non podemos confirmar se se trata do mesmo Arturo Míguez que nomeamos no parágrafo anterior.

2 A refinería de Meicende sería inaugurada en setembro de 1964.

3 Vid. La Voz de Galicia, 7 de xuño de 1924, páx. 2.

4 Vid. El Correo gallego, 11 de marzo de 1933, páx. 2.

5 O pseudónimo Finga viña dado polas primeiras letras do nome e apelidos de Fernando INsua GArcía.

6 Semanario Riazor, 1 de febreiro de 1965, páx. 8.